Brynjólfur Tómasson

Var að koma úr smá ferðalagi til Gautaborgar og var víða um borgina og sá allskonar verð hér og þar. Mér datt þá í hug spekingar bloggheima sem velta sér uppúr verðum íslenskrar ferðamennsku. Þegar maður gengur einhverja verslunargötu, fer á milli veitingastaða þá sér maður há verð, tilboð, hlægilega ódýr verð, okur, brjálæði, skynsemi og útsölur. Allskonar verð fyrir allskonar fólk. Ekki dettur manni í hug að áfellast einn eða neinn við svona verðlagningu. Allir hafa sínar ástæður að verðlagningunni, og ég tel mig fullkomlega færan um að segja nei takk við þessu dýra sem ég hef ekki minnsta áhuga á að kaupa og veit að með sömu verðlagningu dettur sá út af markaðinum von bráðar.

Markaðurinn á einmitt eftir að ráða verðlagningunni. Menn prófa sig upp og niður eftir verðlistanum þangað til að þeir uppgötva hvert sé rétta verðið. Við megum ekki gleyma að mikið af þessu fólki sem er farið í bransann er gjörsamlega óvant og telur að varan sé svo frábær að það muni allir kaupa og á miklu hærra verði, en svo kemst það að raun um að staðreyndin er önnur.

Ég áfellist ekki Gautaborg fyrir há verð, ég áfellist ekki Svíþjóð, ég hlæ bara að bjartsýni þeirra sem setja verðið of hátt. Munum að ferðamenn hafa gaman að því að sjá fjölbreytileika og fáráðnleg verð en buddan þeirra enda oft í Bónus því fólk er skynsamt þegar kemur að eyðslu á ferðalögum og ansi einhæft framboð gerir það að verkum að lítill áhugi er á að fjárfesta.

Verðum þolinmóð og þakklát fyrir að einhver tekur á móti ferðafólkinu og við getum hjálpað til með að benda á hversu áhugavert er að skoða landið. Fólk tjaldar ef verðin eru of há svo verum ekki að spá í buddu ferðamannanna.  

Þegar vel gekk og allt lék í lyndi þá vorum við ansi stolt af því að búa á litla Íslandi með stóru peningakarlana, með einkaflugvélar, þyrlur, fótboltastjörnur og allt virtist leika í höndunum á okkur, við skulduðum helling sjálf í húsnæði og stýrivextir háir, en við gátum borgað af lánunum, keypt bíl og haft það bara þokkalegt. 

Hrunið 

Svo kom hrunið og við lifðum smá tíma í voninni um að þetta yrði bara stutt, fjármálasnillingarnir okkar væru svo klárir að þeir myndu finna leið útúr þessu, rétta þetta af og púff allt farið. En það gerðist ekki, það bara versnaði og reiðin magnaðist og allt breyttist í helvítins útrásarvíkingarnir og ekki var það ég sem tók þátt í þessu og ég vissi alltaf að þetta tæki enda og allir héldu endalaust áfram að tjá sig. Reiðin og gremja þeirra sem höfðu ekki tekið eftir því að lánin höfðu hækkað og jafnvel tekið auka lán til að henda öllu út úr húsnu og setja allt nýtt inn og til að kaupa fullt af hlutabréfum.

Handboltinn

Við fengum að fagna silfri á Ól 2008 og öll þjóðin tók þátt í að styðja þá, samhugurinn var mikill, við höfðum eitthvað gleðjast yfir en þá var kreppan ekki komin. Á EM 2010 lentum við í 3. sæti og svo vorum við nr. 5 á Ól 2012. Þetta var frábær árangur og varð til þess að við gátum fengið eitthvað sameiginlegt að gleðjast yfir. Eitthvað sem við gátum verið stolt af. 

Hverju öðru erum við stolt af?  

Ég veit það hreint ekki en að við erum stolt af landinu okkar, náttúruperlum þessa lands, Eyjafjallajökli sem setti okkur á kortið og hrellti Bretana aðeins en þeir áttu það inni. Öllum kvikmyndunum sem eru gerðar hér. Svo er það eitt og annað sem gerir okkur stolt annað slagið.

En 

Svo er það þetta nýjasta, græðgin er að taka yfirhöndina í ferðamannabransanum. Maður fær stundum kjánahroll yfir háu verðunum, yfir græðginni að nú skuli allir borga fyrir að skoða Geysir, eða öllur heldur Strokk og ýmis önnur svæði sem hægt er að taka gjald fyrir. Svo nú eru náttúruperlunar peningavél fyrir nokkra einstaklinga.

Gleðiefni

Okkur vantar gleðiefni, okkur vantar eitthvað til að vera stolt yfir, eitthvað sem gerir okkur stolt og við getum sagt, þetta eru mínir landsmenn, mín þjóð og ég er svo stoltur af henni. Það er einmitt það sem við höfum, við höfum hitaveituna okkar, við höfum jöklana okkar, við höfum allar náttúruperlurnar og útlendingunum finnst það bara allt í lagi að það sé rukkað. Þeir hafa val. Við höfum það betra en flestir þó við höfum það ekki eins gott og fyrir hrun. Við lifum og við leikum en við megum ekki láta allt snúast um það sem við höfum ekki. Njótum þess sem við höfum og stefnum á það að hafa það enn betra, svo tökum höndum saman og gerum þetta að betra landi. Hættum að draga allt niður í svaðið, það eru ekki allir slæmir. Verum stolt af landinu okkar og seljum túristunum afnot af því gegn hæfilegu gjaldi með hæfilegum gróða. Ef við erum stolt þá verða ferðamennirnir stoltir að hafa fengið að upplifa þetta náttúruundur.  

Hvað er það sem er alltaf að hrella okkur hér á landi? Jú, það eru of háir stýrivextir en ástæða of hárra stýrivaxta er annaðhvort af því að það er þensla, verðbólga eða af því að okkur vantar gjaldeyrir. Háir stýrivextir lokka fjárfesta hingað með gjaldeyrinn sinn og við getum verslað erlendis eða greitt skuldirnar okkar. 

Er þá ekki nr. 1 að fjölga útflutningsgreinum og sjá til þess að við séum að fá inn meiri gjaldeyri en við erum að eyða?

Af hverju er það þá ekki gert, af hverju stuðlum við ekki að því með öllum tiltækum ráðum? Jú, það er til svar við því líka. Sjávarútvegurinn  og reyndar aðrar útflutningsgreinar hafa það mun betra með lágt gengi og því gott fyrir þá að hafa þetta svona eins og það hefur verið. En nú er þetta bara orðið gott að heil þjóð láti útflutningsgreinarnar ráða för því það er ekki hægt  búa við það að einhverjir nokkrir hagnist á meðan þjóðin borgar það niður. 

Hér keppast stjórnarflokkarnir að gera grín að ESB og þeirra stjórnarháttum en hvort ætli íbúar ESB eða við höfum það fjárhagslega betra? Jú ESB svo skrítið að gera grín að þeim.  Er ekki jafnvægi í útflutningi og innflutningi betra en að lifa stöðugt við þetta óöryggi. 

Allt færri kaupmenn á horninu eru eftir hringinn í kringum landið en núna þegar leggja á fram frumvarp um sölu áfengis í búðum landsins og lögreglumaðurinn sjálfur er staðfastur á því að það muni ekki hafa slæm áhrif á drykkju landsmanna né auka drykkju hjá ungu fólki, þá er aftur kominn grundvöllur fyrir því að kaupmaðurinn á horninu geti staðist samkeppni stórmarkaðanna. Velta verslana mun aukast til muna og því hægt að hafa minni álagningu á öðrum vörum og ná jafnvel samkeppnishæfni við hina stóru. 

Svo kannski erum við að fara að tala um kjötborð og kryddaðar steikur í hverfisbúðum. Þá er kannski kominn grunvöllur fyrir verslunum í litlum bæjarfélögum eins og Stokkseyri og Eyrarbakka. 

Maður verður að líta jákvæðum augum á það sem þeir sem þekkja til segja að sé miklu betra. Við skulum samt muna nafnið hans Viljhjálms Árnasonar og hrósa honum ef þetta fer vel eða ef þetta fer illa og þá væri nú í lagi að maðurinn fengi að svara fyrir fullvissu sína. Vonandi hefur hann rétt fyrir sér að þetta verði allra meina bót.

Grein sem birtist í DV 11. júlí sem ber nafni "Ekkert nema hreiður vitfirringar" (sjá hér). Þetta er einhvert þarfasta umræðuefni sem tekið hefur verið upp lengi. Þvílíkar myndir og snilld þess sem tók þessar myndir og hvernig honum tekst að lýsa ástandinu. Ég er nú ekki harðari af mér en það að ég fékk verk fyrir hjartað að sjá þetta en það er ekki það sem skiptir máli. Hvernig er hægt að hjálpa þessu fólki sem hefur orðið fíkninni að bráð og kemst ekki út úr því.

Ég get oft á tíðum ekki skilið hvernig fólk í kommentakerfnu getur alltaf verið svo harðbrjósta, "sjálfskaparvíti", "hvernig getur fólk gengið svona um" og mörg önnur komment, en ég hélt að fólk skildi að þegar þú ert svona langt gengin í fíkninni þá hefur þú kannski ekki mikinn áhuga á að vera að punta kringum þig. Kannski ekki einu sinni rétt því ég veit ekki hvernig fólki er leyft að fara svona langt.

Af hverju er fólk ekki svipt sjálfræði og lagt inn á sjúkrastofnun? Eða er það brot á friðhelgi fólks? Held ekki því þér ber skylda til að bjarga fólki sem þú veist að annars gæti orðið illa úti. Það er meira að segja refsivert að aðhafast ekkert ef þú gætir bjargað því án þess þó að stofna sjálfum þér í lífshættu. Kannski ekki átt við svona aðstæður en því ekki? 

Við látum oft eins og við séum svo mörg hér á þessu landi og við náum ekki að hugsa um alla sem hafa það slæmt. Ég skil vel að sá sem er í ruglinu telji að hann eða hún séu að gera það eina rétta, lifa lífinu en svo gæti ég trúað því að þegar bráir að á milli þá sé þetta ekki svo spennandi. Fólk fer á Vog, fer á geðdeild eða hvert það nú fer til að ná upp styrk á ný.

Fólk á rétt að halda sjálfsvirðingu sinni og rétta leiðin til að fólk geri það er ekki að skaffa því skúra til að sukka í heldur að hjálpa þeim að finna hversu miklu betur því líður með að verða laus við fíkniefnin, fá vinnu við hæfi, geti orðið stolt að vinna sér inn laun fyrir mat og húsaskjóli og eiga kannski eitthvað auka. Fá aðstoð dagega til að standast þessa fíkn og framleiða eitthvað, eða hvaða störf sem hægt er að finna handa þeim í vernduðu umhverfi til að byrja með svo að einmannaleikinn yfirtaki ekki viðkomandi og reki það af stað í fíknina aftur til að deyfa martraðirnar sem hjóta að dúkka upp, einmanaleikann sem það hlýtur að fylgja því að vera búinn að flæma frá sér alla fjölskyldu og ættingja og vini.

Tökum höndum saman og gerum þetta að þjóðfélagi fyrir alla ekki bara suma.